دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
کندوکاوی دیگر در تعریف علم تاریخ
5
18
FA
محمد علی
علیپور
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره).
نوشتار پیش رو در صدد است تا مقالة کندوکاوی در تعریف علم تاریخ، اثر دکتر ملائی توانی (منتشر شده در شماره 22 فصلنامه تاریخ اسلام) را نقد و بررسی کند. مؤلف در آنجا سیزده ویژگی برای علم تاریخ بیان کرده و سپس براساس آنها تعریفی از علم تاریخ ارائه داده است. در این نوشته، ابتدا آن ویژگیها به اختصار بیان میشود و سپس ذیل سه عنوان موضوع تاریخ، علم تاریخ و روش در تاریخ، مطالب مزبور نقد میگردد. در نتیجه روشن میشود که تعریف ارائه شده فقط تعریف تاریخ تحلیلی است و انواع دیگر دانش تاریخ فراموش شده است و نمیتوان آن را به عنوان تعریف علم تاریخ پذیرفت؛ علاوه بر این که دو مبحث «موضوع علم تاریخ» و «روش در تاریخ» اشتباهاً ذیل تعریف تاریخ آمده است.
تاریخ,علم تاریخ,موضوع تاریخ,روش در تاریخ,حادثه تاریخی,معرفت تاریخی
https://hiq.bou.ac.ir/article_5534.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5534_e0ad3d0d57871fe8ba0c8fdd7148897f.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
مالک اشتر و اوضاع زمانه
19
45
FA
علی اکبر
عباسی
0000-0003-2949-6671
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان
aa_abbasi_z@yahoo.com
<em>تحقیق درباره شخصیتهای تأثیرگذار جهان اسلام در قرن اول هجری برای نشان دادن تصویری نسبتاً واضح و درعین حال واقعی از اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن روزگار ضروری است. مالک بن حارث نخعی، معروف به مالک اشتر، یکی از بزرگان و صاحب نفوذان شهر کوفه بود. وی در دوران خلافت عمر (پس از تأسیس کوفه در سال 17ﻫ)، عثمان و حضرت علی(ع) در این شهر اقامت داشت، ولی نفوذ و تأثیر وی بر حوادث و وقایع جهان اسلام در همه این دورهها یک ساننبود، در این مقاله سعی شده است نقش و جایگاه مالک در حوادث این دوران مهم بیست ساله، تجزیه و تحلیل شود.</em>
عثمان,علی(ع),معاویه,کوفه,مالک اشتر,جنگ صفین,مصر
https://hiq.bou.ac.ir/article_5559.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5559_dd0456fd9a40350182c850cf52528e16.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
عباسیان و فاطمیان
47
64
FA
هدیه
تقوی
کارشناس ارشد تاریخ اسلام
<em>به قدرت رسیدن فاطمیان، با نفوذ و گسترش قلمرو آنها در مناطق تحت نفوذ عباسیان و گرایش توده مردم به آنان همراه شد. خلافت عباسی این روند را تهدیدی جدی برای خلافت خود قلمداد کرد و در صدد مقابله با آن برآمد. از آنجایی که در این ایام آل بویه بر مرکز خلافت عباسی سیطره پیدا کرده بودند، عملاً دست خلفای عباسی در امور کوتاه شد. به این دلیل در زمان خلافت المطیع والطایع که اوج قدرت و حاکمیت آل بویه بود، آنان نتوانستند به اقدام جدی بر ضد فاطمیان دست زنند، اما در زمان القادر بالله،غزنویان در صحنه سیاسی حضور فعالی یافتند و با توجه به تعصب مذهبی ایشان، راه برای اقدامات القادر و خلفای بعد از او بر ضد فاطمیان هموار گردید.</em>
<em>در این مقاله، تبلیغات گستردة عباسیان بر ضد فاطمیان مصر، خصوصاً از سال 381 تا 512هـ به طور اجمال بررسی میشود.</em>
عباسیان,فاطمیان,غزنویان,قرامطه,القادر قاهره,بغداد
https://hiq.bou.ac.ir/article_5560.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5560_ad32b0eccff2b5f50bf9abd5f34ffa0a.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران روزگار ایلخانی
65
94
FA
حسین
ابراهیمی
کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
<em>در این مقاله، با استفاده از منابع تاریخی و جغرافیایی، وضعیت پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران، ابتدا در دوره پیش از یورش مغولان و معاصر با آن و سپس در دوران ایلخانان تا سقوط آنها با تأکید بر تحولات آن دورهها بررسی میگردد؛ با اذعان به این نکته که سایر منابع نیز در این باره راهگشا میباشند.</em>
مغول,ایلخانان,تشیع,اسماعیلیان,حِلّه
https://hiq.bou.ac.ir/article_5561.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5561_ecd82d5e114121e628e1d99b25205d30.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
نقدی بر مقاله «حاج بکتاش ولی و طریقت بکتاشیه»
95
105
FA
هادی
عالم زاده
.
فهیمه
مخبر دزفولی
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
<em>بکتاشیه از طریقتهای مهم صوفیانه در آناتولی است که مؤسس آن، حاج بکتاش ولی، در نیمه اول قرن هفتم هجری از خراسان به آناتولی مهاجرت کرد. ورود او به آناتولی با قیام باباییان همزمان بود و احتمالاً حاج بکتاش ولی، خلیفة بابا الیاس خراسانی، رهبر این قیام بود. حاج بکتاش با پرهیز از رویارویی نظامی با دولت سلجوقیان روم، مسیر فکری باباییان را دنبال کرد و با بهرهگیری از عناصری، چون باورهای مذهبی ترکان قبل از اسلام، افکار صوفیانه رایج در آناتولی، مسیحیت و ...، مکتبی را بنیان گذاشت که در روزگار عثمانی از طریقتهای رسمی شد و سپاهیان نظامی ینیچری را تحت نفوذ معنوی خود گرفت. پس از آن نیز بکتاشیه از جریانهایی، مانند حروفیه و تبلیغات شیوخ صفوی تأثیر پذیرفت.</em>
آناتولی,سلاجقه روم,آل عثمان,باباییان,بکتاشیان,حاج بکتاش ولی
https://hiq.bou.ac.ir/article_5562.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5562_ccf5c8914a9c1d391b538f3d42eda76d.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
برگی از پیشینة تلاش ایرانیان برای اتحاد مسلمانان
107
122
FA
ابوالفضل
عابدینی
دانشجوی دکتری تاریخ و عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران
<em>دورة صفویه معمولاً به دورة اختلاف «مذهبی» بین ایران و عثمانی معروف است. ولی تاریخ، برگهایی از اتحاد،حسن تفاهم، دوستی و صمیمیت دوکشور مسلمان را با همدیگر نشان میدهد. بعد از انعقاد معاهده ذهاب (1049ﻫ/ 1639م) بین شاه صفی و سلطان مراد چهارم، عثمانیها از مخالفت با ایران دست کشیدند. به این ترتیب، تأثیر گذاری عامل «مذهب» که یکی از عوامل اختلاف بین دوکشور بود، تا اندازهای تخفیف پیدا کرد.</em>
<em>در دورة افشاریه، نادرشاه چندین سال با عثمانی جنگید، ولی سرانجام دریافت که باید بین مسلمانان صلح و آشتی برقرار گردد. وی برای تحقق بخشیدن به تألیف بین شیعه و سنی، در سال 1156ﻫ «انجمن دینی نجف» را تشکیل داد و علمای بزرگ و معروف شیعه و سنی کربلا، نجف، حله، بغداد و کاظمین در کنار عالمانی از ایران، بخارا و افغانستان، در آن مجلس بزرگ مشورتی شرکت کردند.</em>
صفویه,افشاریه,عثمانی,مذهب,اتحاد اسلام,نادرشاه
https://hiq.bou.ac.ir/article_5563.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5563_dd1e82308cbf163ccdb1ddabc6e2ddd9.pdf
دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام
2008-6431
2783-414X
7
شماره 2 - تابستان 85 - مسلسل 26
2006
08
23
آرایش نظامی آل بویه درعراق و ایران «کلیفورد ادموند باسورث»
123
164
FA
کلیفورد
ادموند باسورث
نویسنده
حسین
علینقیان
کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب
<em>نوشتار حاضر، وضعیت و ساختار نظامی حکومت آل بویه را بررسی کرده است. از دیدگاه صاحب مقاله، جنبه توسعه طلبانه دولت آل بویه </em><em>–</em><em> که خود براساس قدرت نظامی شکل یافته بود </em><em>-</em><em> و نوع ساختار ترکیبی سپاهیان آنها از عوامل مهم تطور جنبه نظامی بویهیان به شمار میآید. در این پژوهش، توضیحات دقیق و عالمانهای از سازوبرگها و ادوات نظامی آن دوره، شیوه جنگ آوری سپاه، عرض سان بینی از سپاه، نحوه پرداخت حقوق و مستمری سربازان و فرماندهان و نیز چگونگی ساختار نظامی آل بویه در مقایسه با دولتهای مجاور و قبل و بعد از آن براساس منابع دست اول تاریخی، آورده شده است.</em> <br /><em>در این میان از واگذاری املاک اقطاعی (تیولی) به نظامیان، در ازای خدمات نظامی و به ویژه در زمان رکود مالی حکومت، به تفصیل بحث شده است.</em>
آل بویه (بویهیان),دیلمیان,خلافت عباسی,سپاه,تشیع,اقطاع
https://hiq.bou.ac.ir/article_5564.html
https://hiq.bou.ac.ir/article_5564_f609499968fd775c8ad85598f1739a36.pdf