ORIGINAL_ARTICLE
تعارض گزارشهای آماری در بررسیهای تاریخی؛ نمونه موردی، شمار زخمهای امام حسین علیه السلام
تعارض گزارشهای آماری در بررسیهای تاریخی، یکی از مسائل دانش تاریخ و به ویژه تاریخنگاری است. این مسئله زمانی اهمیت خواهد یافت که گزارشهای آماری فراوانی از یک رویداد در دسترس باشد. درباره حادثه کربلا، گزارشهای آماری فراوانی در منابع یافت میشود. یکی از این گزارشها، شمار زخمهای امام حسین علیه السلام است. براساس استقرای نویسنده، حدود چهارده گزارش آماری در این زمینه ثبت شده است که سازگاری آنها با یکدیگر دشوار است. نویسنده در این مقاله سعی میکند با استفاده از روش تاریخگذاری گزارش و تفکیک گزارشهای زخم از گزارشهای پارگی لباس، تعیین لباس امام علیه السلام در صحنه نبرد، بررسی تطبیقی روایتهای شیخ مفید، ابن اعثم و خوارزمی از لحظات پایانی زندگانی امام حسین علیه السلام و بازسازی صحنه نبرد با تکیه بر روایت شیخ مفید، به گزارش آماری صحیح نزدیک شود.
https://hiq.bou.ac.ir/article_14410_15a5218b54eb516e743b4b65d14406fe.pdf
2015-01-21
7
35
امام حسین علیه السلام
مقتل نگاری
عاشورا
آمار در تاریخ
کربلا
مهران
اسماعیلی
mehran.es.k@gmail.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
زهرا
زکی
2
کارشناس ارشد تاریخ اسلام از دانشگاه بین المللی اهل بیت
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی نظام رفتاری امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام در دوران حکومت خود با مسیحیان
رفتار حاکمان صدر اسلام با اهل ذمه به عنوان یک اقلیت دینی در جامعه اسلامی از جنبههای مختلفی شایستة بررسی است. امیرالمؤمنین علیعلیه السلام هم در ایام حکومت خود نظام رفتاری ویژهای داشت که زمینهساز روابط مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف و گرایش مسیحیان به اسلام شد. نظام رفتاری امیرالمؤمنین علیعلیه السلام با مسیحیان عصر حکومت خود را در چهار حیطة اجتماعی، اعقتادی، سیاسی و اقتصادی میتوان بررسی کرد. نوشتار حاضر میکوشد ضمن ارائه گزارشی از این چهار حیطه و مؤلفه های فرعی آن، نشان دهد که برخورداری از حقوق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، عقیدتیِ مسلمانان و غیر مسلمانان جامعه جزو نخستین اولویتهای امیرالمؤمنین علیعلیه السلام در دوران حکومت ایشان بوده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_14411_16a7f63c571b8af1df316dc92a00d367.pdf
2015-01-21
37
66
امیرالمؤمنین علی علیه السلام
مسیحیان
اهل کتاب
اهل ذمه
تاریخ صدر اسلام
خدیجه
عالمی
alemi@1900@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
سمیه
مؤمنه
2
کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
درآمدی تاریخی بر جایگاه حدیثنگاری از دیدگاه عروۀ بن زبیر با تکیه بر اندیشه پویانگری
یکی از مباحث بسیار مهم در تاریخ حدیث اهل سنت و جماعت، بحث گرایش صحابه و تابعان به نگارش یا عدم نگارش احادیث در قرن اول هجری است. دیدگاه بیشتر آنان نسبت به نگارش حدیث از میان گزارشهای موجود در کتابهای رجالی و تاریخی در دسترس است. براساس این گزارشها، برخی از ایشان اقدام به نوشتن حدیث کردند و برخی دیگر، گرایشی به مکتوب ساختن روایتها نداشتند. در این میان، آنچه جلب توجه میکند وجود برخی گزارشهای متعارض درباره گرایش تعداد بسیار اندکی از ایشان، نسبت به این موضوع است. یکی از این افراد، تابعی مشهور در میان اهل سنت، عروۀ بن زبیر است که از فقهای سبعه مدینه به شمار میآید. این مقاله، پس از بررسی شخصیت عروۀ بن زبیر، به منظور دستیابی به تحلیلی جامع از گزارشهای متعارض درباره دیدگاه وی نسبت به نوشتن حدیث، از اندیشه پویا نگری بهره میبرد. نتیجه مقاله نشان میدهد که هر یک از این گزارشها، نشان دهنده مرحلهای از زندگانی وی هستند و باید در امتداد یکدیگر ارزیابی شوند
https://hiq.bou.ac.ir/article_14412_c1a47b23baa4c7631250e73be1f2788e.pdf
2015-01-21
67
92
عروۀ بن زبیر
تاریخ حدیث
نگارش حدیث
پویا نگری
ایستا نگری
مهدی
ایزدی
dr.mahdi.izadi@gmail.com
1
دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام
LEAD_AUTHOR
محمد حسن
شیرزاد
2
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام
LEAD_AUTHOR
محمد حسین
شیرزاد
3
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری تاریخی در آیین های سلطانی دولت بویهیان
در سده چهارم هجری، آل بویه ایرانی تبار موفق شدند گستره وسیعی از سرزمینهای عباسی را به اطاعت خود در آورند. ریشه ایرانی این سلسله، به همراه روح حاکم بر جغرافیای ایران آن روزگار که بخشی از جریان شعوبی گری را در ضمن بازگشت به عصر سلطانی ایرانیان نمایندگی می کرد، دست مایه ای شد تا فضای حکمرانی حتی در عراق، نمایی ایرانی به خود ببیند. گواه این امر، رسومی دولتی بود که بازنمایی از آیینهای کهن شاه و دربار در ایران باستان و نمایشی از پیوندهای بویهیان با گذشته شاهی ایران بود.این مقاله، تکاپویی بر شناسایی مراسم آیین های دولتی دیلیمیان و در حقیقت، چشم اندازی بر پیوست این امارت به سلسله های ایران باستان است. مراسم سلطانی ضمن پیوستگی آشکار با سیستم حکومتی، اوضاع زمانه بویهیان را به شیوه وصفی بررسی میکند. مقاله حاضر بر آن است، تمامی مراسم دولتی بویهیان را ضمن ارائه در قالب گردآمدهای آیینی در کنار جایگاه اندیشه شاهی در سلسلهای با اندیشه ترکیبی ایرانی ـ شیعی به پیشخوان اندیشه پژوهشگران آل بویه بسپارد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_14413_a67088d17a099d594a14a6e82d28348b.pdf
2015-01-21
93
121
آل بویه
آیین های شاهانه
قرن چهارم هجری
جشن تاجگذاری
رسم آستان بوسی
محسن
الویری
alvirim@gmail.com
1
عضو هیئت علمی و رئیس گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
LEAD_AUTHOR
احمد
فلاح زاده
ahram12772@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام و دانش آموخته حوزه ی علمیه قم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گونهشناسی نقدهای شهید مطهری بر گزارههای تاریخی
گزارههای تاریخی افزون بر مدد رساندن به دانشمندان برای کشف آموزههای دینی، برای تبلیغ این آموزهها هم در قالب مجالس وعظ و خطابه مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نقد و پالایش این گزارهها برای تفکیک گزارههای درست از نادرست اهمیت یافته است. شهید مطهری با آگاهی از این ضرورت، بخشی از آثار خود را به بررسی و پالایش گزارههای تاریخی اختصاص داده است. این مقاله بر آن است با گونهشناسی و طبقهبندی روشمند، مهمترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزارههای تاریخی شناسایی و پس از دستهبندی آنها را معرفی نماید.
حسین شجاعی**[1]
گزارههای تاریخی افزون بر مدد رساندن به دانشمندان برای کشف آموزههای دینی، برای تبلیغ این آموزهها هم در قالب مجالس وعظ و خطابه مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نقد و پالایش این گزارهها برای تفکیک گزارههای درست از نادرست اهمیت یافته است. شهید مطهری با آگاهی از این ضرورت، بخشی از آثار خود را به بررسی و پالایش گزارههای تاریخی اختصاص داده است. این مقاله بر آن است با گونهشناسی و طبقهبندی روشمند، مهمترین نقدهای استفاده شده از سوی شهید مطهری را در گزارههای تاریخی شناسایی و پس از دستهبندی آنها را معرفی نماید.
واژههای کلیدی: شهید مطهری، گزارههای تاریخی، نقد تاریخی، روش تاریخی، تحریف
** دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث دانشگاه امام صادق7
https://hiq.bou.ac.ir/article_14414_3e179135d602f07fd6750109bea47fe8.pdf
2015-01-21
123
144
شهید مطهری
گزارههای تاریخی
نقد تاریخی
روش تاریخی
تحریف
یحیی
میر حسینی
y.mirhoseini@gmail.com
1
دانشجوی دکتری علوم قرآنی و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام
LEAD_AUTHOR
حسین
شجاعی
2
دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پیآمدهای اجتماعی مهاجرت قبایل عرب به خراسان در قرون نخستین اسلامی
عربها در دورههای متعدّد و به دلایل گوناگون به ایران مهاجرت کردند. پیش از اسلام، قحطی، خشکسالی، تنگ دستی و شکست سدّ مأرب و سیل العَرِم و پس از اسلام، انگیزه های دینی و اقتصادی از مهمترین عوامل مؤثر بر مهاجرتها بود. خراسان به دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی، مزایای اقتصادی، و دوری از مرکز خلافت از مقاصد مهم مهاجران به شمار میرفت. پیآمدهای اجتماعی این مهاجرتها عبارت بود از رشد شهرها، تغییر ساختار طبقات اجتماعی، ظهور موالی و افزایش اختلافهای قبیلهای بین عربهای مهاجر که در این مقاله به تفصیل به آنها پرداخته شده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_14415_0fc84b632e80a739d59a97a1f9d6d5c9.pdf
2015-01-21
145
169
عربها
مهاجرت
خراسان
موالی
طبقات اجتماعی
اختلافات قبیلهای
حسین
مفتخری
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
محمود
نیکو
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی ، دانشگاه خوارزمی
LEAD_AUTHOR
مسعود
بهرامیان
3
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه پیام نور، (نویسنده مسئول)
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش اماکن مذهبی در گفتمانهای اجتماعی و سیاسی دوره قاجار؛ بررسی موردی تهران
بررسی عوامل تأثیرگذار بر گفتمان اجتماعی و سیاسی دوره قاجار از آن رو دارای اهمیت است که در این دوره، جامعه ایران به دلیل رویارویی تفکر تجدد خواهی و سنت گرایی درگیر ناهمگونیهای اجتماعی و سیاسی شده بود. این دوران، زمینه ساز فرصتی برای سیاستمداران دگر اندیش گردید که اندیشههای عرفی جامعه و ادبیات و گفتمان خواص را تغییر دهند. اماکن مذهبی به دلیل ارزشهایی که از آن برخوردارند، نقش مهمی در روشنگری جامعه و هدایت طبقات مختلف جامعه به سوی انجام و مسئولیتهای دارا هستند. اماکن مذهبی عصر قاجار نیز با ایجاد اتحاد و انسجام ملی، سازماندهی نهضتها و جریانها، توجه دادن به موضوعهای ملی و فراملی، ایجاد گفتمان تعامل و همگرایی، هدایتگری، سنجش مشروعیت و مقبولیت سیاستها و به مقابله با هجوم و ترفندهای سیاستمداران بیگانه و بیگانگان سیاسی برخاستند. این مقاله با شناسایی کارکرد سیاسی و اجتماعی اماکن مذهبی دوره قاجار، علاوه بر کشف کارکردهای گوناگون اماکن مذهبی در این دوره، الگویی برای کارکرد شناسی و آسیب شناسی اماکن مذهبی در عصر حاضرارائه خواهد کرد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_14416_c4f15611a4c8f31e74975ac00a887e39.pdf
2015-01-21
171
198
گفتمان اجتماعی
مسجد
کارکرد سیاسی
قاجار
اماکن مذهبی
حامد
قرائتی
gharaati_1359@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری رشتة شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات ادیان و مذاهب
LEAD_AUTHOR