ORIGINAL_ARTICLE
جامعه ى ایرانى در مواجهه با اعرابِ مسلمان
اوضاع و احوال ایران در قرون نخستین هجرى متأثر از ورود اعراب مسلمان به ایران و حاصل مواجهه دو نظام اجتماعى و دو فرهنگ و آیین متفاوت بود. فرهنگ و تمدن ایرانى - اسلامى که محققان ظهور و پیدایش آن را از آغاز قرن سوم هجرى به بعد در نظر مىگیرند، برآیند حداقل دو قرن مواجهه و ارزیابى دو نظام فرهنگى ایرانى و اسلامى با یکدیگر است که سرانجام به وحدت و همسازى آن دو در نظامى جدید منتج شد. هر چند اصول اساسى این تمدن جدید از اسلام نشأت مىگرفت، اما به واسطه دیدگاه جهانشمول اسلام، عناصر و اجزاءِ سازنده آن اغلب خاستگاهى ایرانى داشتند که از سوى دیانت جدید تأیید شده بود. مهمترین مسأله این دو قرن - که از آن به دوره انتقال (گذر) یاد مىشود - فرایند تغییر کیش هر یک از طبقات اجتماعى است. از اینرو مقالهى حاضر به منظور دستیابى به شناختى بهتر و فراگیر از چگونگى پیدایش و نشو و نماى فرهنگ و تمدن اسلامى در ایران به بررسى اولین واکنشهاى جامعه ایرانى در مواجهه با اسلام و اعراب مىپردازد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6452_f6def56b69faefe4712e3d6d24c06faa.pdf
2003-12-22
5
32
ایران
اسلام
دوره اسلامى
دوره انتقال
تمدن اسلامى
حسین
مفتخری
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برآورد کمّى غنایم عصر خلفاى راشدین و برخى پیامدهاى آن
در طول قریب 30 سال، بعد از وفات رسولاللَّهصلى الله علیه وآله، تا پایان حکومت علىعلیه السلام، غنایم نقدى و غیر نقدى فراوانى از راه فتوحات نصیب مسلمانان شد. افزایش حجم نقدینگى در مدینه ممکن بود در کوتاهمدت سطح عمومى قیمتها را تحت تأثیر جدى قرار دهد، اما به علت رواج داد و ستدها به نحو کالا به کالا، جریان آزاد تجارى بین عربستان و سایر مناطق، ذوب درهم و دینار و تبدیل آنها به شمش و وسایل زینتى و مصرف بخشى از آنها براى جنگ در خارج از مدینه، بعید به نظر مىرسد که در بلندمدت در افزایش سطح عمومى قیمتها به طور قابل ملاحظهاى مؤثر بوده باشد. افزایش تولید و درآمد و عمران و آبادانى مدینه و اطراف آن از دیگر پیامدهاى اقتصادى غنایم بود. این نوشتار در صدد برآورد کمى غنایم جنگى عصر خلفاى راشدین است و در پایان اشارهاى مختصر به برخى پیامدهاى آن خواهد داشت.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6453_214e31bc8b4da1e2ebac9a2458ca3c8d.pdf
2003-12-22
33
68
خلفاى راشدین
فتوحات
غنایم
خمس
احمد علی
یوسفی
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمى گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
منازعه محمدبن حنفیه با عبداللَّه بن زبیر و ظهور خَشَبیه
محمد بن حنفیة معروف به ابن حنفیه، فرزند امام علىعلیه السلام و مادرش زنى به نام خولهى حنفیه بود. پس از شهادت امام حسینعلیه السلام جماعتى که عمدتاً جریان سیاسى رادیکال وغالى شیعه بودند، با مرگ یزید و در جنبش مختار، امامت او را در عراق ترویج کردند. جماعتى معروف به کیسانیه مولود این نظریه بود. این مسأله سبب دشمنى سرسختانهى مدعى زبیرى خلافت، یعنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه شد؛ چرا که با ظهور مختار او ابن حنفیه را رقیب خود به شمار آورد. در مقالهى حاضرى نحوه و زمینههاى شکلگیرى دشمنى عبداللَّه بن زبیر با ابن حنفیه، روابط و مواضع سیاسى ابن حنفیه و ظهور جماعت خشبیه در حمایت از ابن حنفیه مورد بررسى قرار مىگیرد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6454_db2c382de8a04a61c607c6782578398f.pdf
2003-12-22
69
108
محمد بن حنفیه
عبدالله بن زبیر
مختار ابن ابى عبید ثقفى
کیسانیه
خشَبَیه
روح الله
بهرامی
1
دکترى تاریخ اسلام.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
«بیعت» و کارکردهاى آن در عصر جاهلى و صدر اسلام
یکى از سنتهاى عصر جاهلى که مورد تأیید و استفادهى اسلام قرار گرفت بیعت است. شباهتها و تفاوتهایى میان بیعت در عصر جاهلى و صدر اسلام وجود دارد. شباهت، بیشتر در شکل اجرا و برخى شرایط و خصوصیات و متولیان امر بیعت است؛ اما تفاوت مهم بیعت در عصر جاهلى با صدر اسلام، تفاوت کارکردى آن است که ریشه در نظام سیاسى و نوع حاکمیت موجود در آن دو عصر دارد. در این نوشتار سعى کردهایم ضمن بیان معناى بیعت و اشارهى مختصرى به نظام سیاسى و برخى سنتهاى عصر جاهلى و صدر اسلام، تفاوت کارکردى آن را در این دو عصر بیان کنیم.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6455_93043ef58247e2c00314690306bf6773.pdf
2003-12-22
109
132
بیعت
سنّت
عصر جاهلى
صدر اسلام
کارکرد انشایى
کارکرد تأکیدى
حمید رضا
مطهری
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و کارشناس ارشد تاریخ اسلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جنگ صلیبى هشتم
جنگ صلیبى هشتم (9 - 668 ق) با هدف سرنگونى دولت حفصى در تونس روى داد. این جنگ بزرگترین و آخرین جنگ از مجموعه جنگهاى کلاسیک صلیبى بود که همزمان با حملهى مغول به شرق روى داد. برخى از نویسندگان غربى آن را بیهودهترین جنگ صلیبى دانستهاند. مقاومت مردم و علماى افریقیه و سرانجام شکست صلیبىها، از مهمترین حوادث تاریخى دولت حفصى است که نقش اساسى در عرصهى روابط بین الملل داشت.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6456_9efb737e2cff7ff1ac752eae18d8b71d.pdf
2003-12-22
133
154
جنگهاى صلیبى
بنى حفص
تونس
لوئى نهم
المستنصرباللَّه
محمد رضا
پاک
1
دانش آموخته حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمى دانشگاه آزاد اسلامى واحد تهران.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سفرهاى زیارتى پادشاهان صفوى
با رسمیت یافتن مذهب شیعه در دورهى صفوى (907 - 1135 ق) توجه و اهتمام شاهان صفوى به زیارت مقابر و ائمه(ع)، امامزادگان، و برخى از بزرگان تصوف (هم چون: شیخ صفى، شیخ زاهد و شیخ شهابالدین اهرى) افزایش یافت. در این نوشتار، بر اساس آگاهىهاى موجود، به سفرهاى زیارتى در طول دورهى صفوى، چگونگى انجام سفر و اعمالى که به جا مىآوردند و اهداف سیاسى و اقتصادى احتمالى که در نظر داشتند اشاره شده است. نکتهى دیگرى که در این نوشتار مورد بررسى، قرار گرفته است روند انجام سفرهاى زیارتى است که از آغاز حکومت صفوى تا دورهى عباس اول، روز به روز، افزایش و پس از آن کاهش یافت.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6457_522df4475eeb82c365bb719c8ff9f6d7.pdf
2003-12-22
155
174
صفویان
زیارت
ائمه علیهمالسلام
عتبات عالیات
مشهد
اردبیل
صوفیان
محمد علی
رنجبر
1
استادیار دانشگاه یزد.
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحول حکومت در قرون اوّلیه اسلام
مؤلف در این نوشتار سعى نموده است تا تحوّلات ایجاد شده در ساختار قدرت را به طور عام در دورهى امویان و به طور ویژه در دورهى هشام، بررسى نموده و تبعات و تأثیرات آن را در تحوّلات سیاسى و اجتماعى جامعهى مسلمانان بررسى نماید. وجه مشخصهى عمدهى کار او، نگاه نظاممند و تئوریک ایشان به تحوّلات تاریخ اسلام است که از حیث روشى الگویى مناسب براى پژوهشگران تاریخ اسلام مىباشد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6458_2cb667412f1c3d9ac6c684aec8a4dd16.pdf
2003-12-22
175
188
اسلام
امویان
هشام
اندیشه سیاسى
تحول حکومت
همیلتون
گیب
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
حسن
حضرتی
2
دانشجوى دکترى تاریخ اسلام - دانشگاه تهران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فرنگى ها
مقاله حاضر گزارش مختصرى از تصورات مسلمانان از غرب و غربیان از آغاز تا دورهى عثمانى، با تکیه بر گزارشهاى جهانگردان و جغرافیادانان مسلمان است. این مقاله از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول به بررسى گزارشها و آگاهىهاى مسلمانانِ مشرق زمین از اروپا و جهان مسیحى مىپردازد و بخش دوم به گزارشهاى مسلمانان اندلس از آنها. امید است که مقاله حاضر که شرحى است از تاریخچهى غربشناسى مسلمانان، گامى باشد در غربشناسى ما ایرانیان.
https://hiq.bou.ac.ir/article_6459_faa3aaeca87ce38ede1dd11137721aed.pdf
2003-12-22
189
204
فرنگى ها
اِفْرَنج
اروپا
غربشناسى
اندلس
جهانگردان مسلمان
جنگهاى صلیبى
برنارد
لوئیس
1
نویسنده
AUTHOR
ج. ف. پ.
هاپکینز
2
نویسنده
LEAD_AUTHOR
عباس
احمدوند
a.ahmadwand@gmail.com
3
دانشجوى دکترى تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامى - دانشگاه تهران.
AUTHOR