ORIGINAL_ARTICLE
انتقال دانش پزشکی هندیان به عالم اسلام
هند، یکی از کانونهای درخشان علم و تمدن و طب هندی یکی از شاخههای علمی ریشهدار جهان باستان بوده است. این دانش، با آموزههای دینی هندیان باستان و در ابتداییترین صورت خود با جادوگری و خرافات، در پیوند بوده است. طبیعت، پوشش گیاهی متنوع و بهرهمندی از آن برای درمان طبیعی و گیاهی دردها و نیز آمیختگی گونههای ابتدایی طبابت با مسائل روحی و دینی باعث شد که طب هندی در شکلهای مختلفی از جادوگری، روح درمانی، طب سوزنی و طب گیاهی بروز کند. این گونههای متعدد از طبابت در آن دوره تأثیر بسیاری بر جای گذاشت؛ روشهای طبی هندیان مورد توجه مراکز علمی کهن، از جمله ایران باستان قرار گرفت؛ میراث طبی هندیان، مخصوصاً از عصر خسرو انوشیروان، در کانونهای علمی نظیر جندی شاپور رواج یافت و با سایر مکتبهای طبی ایرانی، یونانی و بابلی ترکیب شد و پس از ظهور اسلام و فتح سرزمینها و مراکز علمی به دست مسلمانان، این میراث علمی به جهان اسلام انتقال یافت. نویسنده در این مقاله تلاش کرده است تا جایگاه دانش طبی هندیان و نقش اطبای آن دیار را در توسعة نفوذ دانش پزشکی هندی در جهان اسلام، بویژه در دربار خلافت عباسی، نشان دهد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5535_c95b8c2ac95e993229ef0236b6e6791e.pdf
2006-05-22
5
34
تمدن اسلامی
هند
طب
جندی شاپور. طبقات الاطباء
تاریخ الحکما
روح الله
بهرامی
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
غیبت صغری و نخستین بحران های امامیه
وفات امام حسن عسکری علیه السلام در هشتم ربیعالاول سال 260ﻫ ، جامعة امامیه را با وضعیت دشواری که در تاریخ شیعه به غیبت صغری مشهور است، روبرو کرد. نوشتار حاضر به بررسی تاریخی این دوره، خاصه فعالیتهای دو سفیر نخست و برخی از دشواریهای مهم امامیه، با تکیه بر اسناد باقی مانده از این دوران پرداخته است. در ادامه، آراء کلامی دو متکلم برجستة این دوره؛ یعنی ابن قبه و ابوسهل نوبختی، مورد بحث قرار گرفته است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5536_f1d0f1266ca94194a8a0a9b46d4feed5.pdf
2006-05-22
35
82
تشیع
امامت
غیبت صغری
ابوسهل نوبختی
ابن قبه
محمد کاظم
رحمتی
1
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آل بویه، عباسیان و تشیع
سالها قبل از ورود آل بویه به بغداد، خلفای عباسی، عملا"قدرت دنیوی خود را به امیرالامراها منتقل کرده بودند. برادران بویه که گرایشهای شیعی داشتند، پس از فتوح خویش در ایران، متوجه بغداد شدند. معزالدوله پس از ورود به بغداد، در صدد برآمد تا خلافت را از عباسیان به خاندان علی(ع) منتقل نماید، ولی باصلاحدید وزیرش، از این کار منصرف شد و به تغییر خلیفه عباسی اکتفا کرد. انتخاب فردی مطیع به مقام خلافت و خلع آنان در موقع لازم، امتیازی بود که آل بویه در این خصوص به دست آوردند؛ بدین ترتیب، نه تنها اقتدار دنیوی، بلکه اقتدار معنوی خلفای عباسی به تدریج رو به کاستی گذاشت.
اما در دراز مدت، غیبت امیران بویی از بغداد و اختلاف میان آنها در شاخههای عراق و فارس، زمینة بازیابی قدرت خلفا را فراهم آورد. آنان به تدریج قدرت معنوی خود را افزایش دادند و سپس برای دستیابی به قدرت دنیوی، از قدرت نظامی نو پای طغرل سلجوقی، برای شکستن دیلمیان سود جستند. لیکن خلفای عباسی دیگر هیچگاه به جایگاه قدرتمند اوّلیه خود بازنگشتند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5537_4e4239e0375d42ae40d40561dc479471.pdf
2006-05-22
83
100
عباسیان
آل بویه
بغداد
مُعزالدّوله
عَضْدالدّوله. سلجوقیان
تشیع
پروین
ترکمنی آذر
ptorkamanyazar@gmail.com
1
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مناسبات سیاسی خوارزمشاهیان و عباسیان
حکومت خوارزمشاهیان از جمله دولتهای ترک تبار بود که در دوران ضعف و تجزیه حکومت سلجوقیان در خوارزم پا گرفت. از آن جا که هر حکومتی در سدههای میانه برای مشروعیت اداره قلمرو خویش به حمایت معنوی خلیفه بغداد نیاز داشت، خوارزمشاهیان، به ویژه اتسز و علاء الدین تکش، در برابر دستگاه خلافت، سیاست قابل انعطافی در پیش گرفتند. آنها پس از یک پارچه کردن سیاسی بخش شرقی عالم اسلام کوشیدند نهاد خلافت را تحت نفوذ و سلطه خود درآورند. در این نوشتار، مناسبات سیاسی خوارزمشاهیان با خلفای عباسی از آغاز تا واپسین روزهای امپراتوری مطالعه و مرور شده است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5538_edb6003e3bb289ca54a461073a74d06a.pdf
2006-05-22
101
142
عباسیان
خوارزمشاهیان
خوارزم
اَتْسِز
علاء الدین تَکِش
الناصرلدین الله
سلطان محمد
سلطان جلال الدین مینکُبِرنی
ابراهیم
باوفا
1
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رضیه خاتون؛ نخستین فرمانروای زن مسلمان
دهلی مهمترین شهر هندوستان شمالی است که راجه پریتوی (prithvi) آن را بنا و در میان هفت شهر منسوب به این نام، قدیمیترین آنها محسوب میشود، به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژة این شهر، سلسلههای مختلفی در آن حکومت کردهاند که مهمترین آنها ، سلاطین دهلی میباشند. یکی از شاخههای مهم آنان «شمسیان هند» است و رضیه خاتون، پنجمین پادشاه این سلسله و نخستین فرمانروای زن مسلمان بود که بر سریر قدرت تکیه زد و حدود چهار سال (638 – 634هـ) در دهلی با استقلال حکومت کرد و در زمینههای مختلف اصلاحاتی به عمل آورد.
چگونگی به سلطنت رسیدن رضیه خاتون، وقایع مهم دوران حکومت او و فرجام وی، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5539_bd13557f8b8248fa0df42eab8d46f343.pdf
2006-05-22
143
164
هند
اسلام
دهلی
شمسیان
رضیه خاتون
منهاج سراج
طبقات ناصری
محترم
وکیلی سحر
1
دانشجو
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ابن قتیبه دینوری
ابن قتیبه دینوری از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری است. محققان همواره به اندیشههای دینی، خاستگاه نژادی، همکاری او با خلفای عباسی و نیز آثار ادبی، کلامی، فقهی، نجومی و تاریخی وی توجه کردهاند. نویسنده، در این مقاله پس از ارزیابی مختصر گرایشهای سیاسی، مذهبی ابن قتیبه و نیز شخصیتهای تأثیرگذار بر اندیشه وی، آثار واقعی و برخی از کتابهای منسوب به او و همچنین چگونگی تحول در تمایلاتش را بررسی میکند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5540_ce8e0c2e58deb4dc1de9793129d51a61.pdf
2006-05-22
165
176
ابن قتیبه
اصحاب حدیث
احمد بن حنبل
عُیون الاخبار
جی
لوکنت
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
محمد حسن
الهی زاده
2
استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند
AUTHOR
علی اکبر
عباسی
aa_abbasi_z@yahoo.com
3
دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رسالة التذکرة الهرویة فی فنون الحربیه
نوشتار پیشرو، ترجمة رسالة التذکرة الهرویة فی فنون الحربیةاست که علی بن ابوبکر هروی احتمالاً در قرن ششم هجری آن را تحریر کرده است. این کتاب در بیست و چهار فصل تنظیم شده که ده فصل اول آن به آیین ملکداری و چهارده فصل آن به آیین جنگ اختصاص دارد. مؤلف در ده فصل اول تذکارها، اندرزها و راهکارهایی در امور کشورداری به سلطان ارائه میدهد. ویژگیها و شرایط وزیران، حاجبان و پردهداران، والیان، قاضیان، صاحبان دیوان و رسولان و نمایندگان اعزامی حکومت از مسائلی است که در فصول کوتاهی بدان پرداخته شده است. دومین بحث کتاب به هنر و آیین جنگ و مکاید و ترفندهای جنگی اختصاص دارد و مسائلی چون، ویژگی جاسوسان، ارسال نیروهای اطلاعاتی برای کسب خبر از دشمن، هشیاری، انضباط و آمادگی در برابر تهاجم دشمن، تحریص و تشویق مردم برای جنگ، انواع جنگها از جمله جنگ قلعهها و محاصره شهرها و ترفندهایی که میتوان برای فتح شهرها به کار برد و سایر اموری که یک سلطان و یا خلیفه در امور جنگ و آداب آن باید بداند، تشریح و بررسی شدهاند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5541_7d453affe65b4390961d28d6039d5732.pdf
2006-05-22
177
206
سلطان
آداب الحرب
سَریه
علی بن ابوبکر هروی
حاجب
قلعه
علی بن ابوبکر
هروی
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
اصغر
قائدان
2
استادیار دانشگاه امام حسین(ع)
AUTHOR