ORIGINAL_ARTICLE
مدیریت در بحران پژوهشى موردى در مدیریت پیامبر اکرم(ص) در غزوه احزاب
زندگى رسول گرامى اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) سرشار از نکاتى است که اگر با نگاهى نو به آن توجه شود, بسیارى از خط مشى ها و سیاست هاى اصولى در حوزه هاى مختلف علمى, معرفتى, اجتماعى, سیاسى, دفاعى و... شناسایى خواهد شد. بررسى دقیق و همه جانبه ابعاد مختلف زندگى این بزرگان, مخصوصا با شیوه هاى جدید و بابهره گیرى از آخرین دستاوردهاى علمى, از ضرورت هاى جوامع اسلامى است. یکى از حساس ترین و سرنوشت سازترین حوادث صدر اسلام, غزوه احزاب است. مورخان, این غزوه را بیشتر از آن جهت با اهمیت مى دانند که آخرین صحنه تهاجم دشمن به نیروهاى اسلام و نقطه اوج اقدامات دفاعى مسلمین بود. اما آن چه کمتر در منابع تاریخى مورد توجه قرار گرفته, مدیریت این حادثه سرنوشت ساز و مهم است. مدیریت پیامبر اکرم(ص) در جریان این غزوه ابعاد مختلفى دارد. در مقاله حاضر کوشش شده است, در حد امکان یکى از اقدامات مدیریتى پیامبراکرم(ص) در جریان یکى از تدابیر آن حضرت یعنى ((حفرخندق)) مورد بحث و بررسى قرار گیرد. البته مقاله حاضر به مدیریتى که رسول الله(ص) در جریان حفر خندق اعمال فرمودند محدود نمى شود, بلکه موضوع اداره و بهره گیرى کامل از این اقدام دفاعى هم مورد بحث قرار مى گیرد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5975_df0716b6a7141470e9fef79b3fd3a600.pdf
2000-09-22
7
23
علی محمد
ولوی
1
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهراء
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تاریخ اندلس در دوره فتح اسلامى و حکومت والیان عرب (92 ـ 138ه' / 711ـ755 م)
بعد از فتح مغرب, مسلمانان درپى فتوحات دیگرى بودند تا زمینه نشر اسلام را هرچه بیشتر فراهم آورند. آمادگى مسلمانان و بروز شرایط مناسب, زمینه فتح یکى از مناطق وسیع یعنى اندلس را ممکن ساخت و با فتح آن, اسلام تمام این منطقه را فرا گرفت. ابتدا سیاست هاى مسالمتآمیز حکام و اتحاد مسلمانان توانست مسلمانان را به عزت و افتخار برساند, ولى دیرى نپایید که بروز اختلافات قبیلگى و آشوب هاى سیاسى, سرزمین اندلس را در معرض تاخت وتاز اسپان, فرانک ها و ... قرار داد. مقاله حاضر با تکیه بر منابع اصیل به بررسى حوادث تاریخى فوق از سال 92ـ 138ه' مى پردازد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5976_d81ee284931baf61293da20d4f737712.pdf
2000-09-22
24
55
غلامرضا
جمشید نژاد
1
عضو هیئت علمی دائره المعارف بزرگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بکیربن ماهان و دعوت عباسیان
مورخان بسیارى, پى درپى به موضوع شورش عباسیان به عنوان یکى از برجسته ترین ماجراهاى تاریخ صدر اسلام پرداخته اند.(2) با این همه, هنوز پاسخ هاى قانع کننده اى به بسیارى از پرسش هاى مربوط به این موضوع داده نشده است و هم چنان برگه هاى ناگشوده از این تاریخ پرحادثه, پیش روى محققان و پژوهشگران قرار دارد. در این مقاله, با معرفى یکى از بزرگ ترین مبلغان این نهضت, بکیربن ماهان, سعى شده است نقش رهبرى وى در هدایت نهضت, ابتدا در کوفه و سپس در خراسان به طور دقیق ترى مورد توجه قرار گیرد و سیر وقایع در پرتو اطلاعاتى که منابع حول محور رهبرى و نقش ویژه او به دست داده اند (با تإکید بر کهن ترین منابع و مآخذ موجود), پیش روى خوانندگان قرار گیرد. البته لازم به توضیح است که با مطالعه سرگذشت و نقش برگزیدگان و چهره هاى برجسته و به اصطلاح قهرمانان داستان, هرگز نمى توان به نمودارى درست و علمى از یک جنبش دست یافت, بلکه بیشترهواداران فرودست یک نهضت هستند که ضمن ایفاى نقش اصلى, ماهیت و مسیر کلى قیام را رقم مى زنند. و متإسفانه منابع کهن و تاریخ نگارى سنتى همواره از بازشناسى انبوه فرودستان تن زده و تنها به بزرگان کم شمار پرداخته اند. با وجود این, نگارنده قصد تبیین ماهیت قیام و بررسى, ابعاد مختلف آن را ندارد, بلکه درپى ارائه برخى نکات ارزشمندى است که تعقیب زندگى سیاسى بکیر به دست مى دهد. با این امید که این تحقیق زمینه و تمهیدى باشد براى بررسى و پژوهشى جدىتر.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5977_cf764f85ba2e4824fe4feba039f18b48.pdf
2000-09-22
56
68
نگار
ذیلابی
n.zeilabi@gmail.com
1
عضو دانشنامه جهان اسلام
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اغالبه
اموىها در شرق, روم و مغرب به فتوحات ادامه دادند. سرزمین مغرب مدت یک قرن ناآرام بود و میان خوارج, اموىها, عباسیان و کارگزاران ایشان دست به دست مى شد. با حاکمیت اغالبه در افریقیه, از نزاع ها کاسته شد و آن سرزمین روبه عمران و آبادانى نهاد. عرب هاى مهاجر با بربرها, یعنى ساکنان بومى آن سرزمین, آمیختند و به عرب هاى افریقایى تبدیل شدند و نسل, فرهنگ و زندگى جدیدى به وجود آمد که از اسلام, سنت هاى قبایلى و شرایط منطقه اى متإثر بود. محمد زینهم محمد عزب که کتاب ((تاریخ مملکه الاغالبه)) نوشته ابن وردان را تصحیح کرده, مقدمه و حواشى مفصلى به آن افزوده است. مقاله حاضر ترجمه این مقدمه است.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5978_b984991775b94fc880cd3eb5834cbaa7.pdf
2000-09-22
69
105
حجت الله
جودکی
1
پژوهشگر تاریخ
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پیدایش نصیریان (علویان)
مقاله حاضر ترجمه فصل 22 از کتاب extremist shiites (غلات شیعه) اثر متی موسی است که به سال 1982 در آمریکا منتشر گشته است. نیمی از حجم کتاب مزبور به تاریخ و عقاید فرقه نصیری از فرق غالی شیعی اختصاص دارد که در قسمت مربوط به تاریخ این فرقه، نویسنده طی چهار فصل: نصیریان در دوره متقدم، نصیریان در دوره میانه، نصیریان در دوره قیمومیت فرانسه و بالاخره قدرت گیری نصیریان در سوریه، تحولات تاریخی این فرقه را با دقت مورد بررسی قرار می دهد. در مقاله حاضر که به تاریخ متقدم نصیریان اختصاص دارد، نویسنده پس از ذکر مقدمه ای مختصر در اهمیت توجه به نصیریان از سوی نویسندگان معاصر شرق و غرب، به واسطه قدرت گیریشان در سوریه (از زمان حافظ اسد)، و بیان مکانهایی که نصیریان در حال حاضر در آنجا سکنا دارند، چگونگی ظهور و پیدایش نصیریان و تاریخ متقدم ایشان را به بحث می گذارد و پس از بیان و بررسی انتقادی نظریه های گوناگون در وجه تسمیه این فرقه، پیدایش آن را به شخصیتی ایرانی به نام محمد بن نصیر(متوفای 270ه) که ظاهرا از اصحاب امام حسن عسکری(ع) بوده و در مقام ایشان غلو کرده، می رساند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5979_7b2a742da6fbcdaec9c7da0a595331f7.pdf
2000-09-22
106
127
متی
موسی
1
نویسنده
LEAD_AUTHOR
حسین
مفتخری
2
عضو هبئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مذهب امامیه در قرن چهارم هجرى
مقاله حاضر, حضور تشیع امامیه را در جامعه اسلامى ـ به خصوص ایران ـ سده چهارم هجرى به بحث مى گیرد. این جستار به ویژه به پیوند مذهب امامیه با آل بویه و علت دگرسانى آل بویه از مذهب زیدى به مذهب امامى و ارتباط آن با قدرت هاى شیعه آن روزگار (فاطمیان, قرمطیان, زیدیان یمن) عطف توجه دارد. بسط و توسعه جغرافیایى مذهب تشیع امامى نیز از مسائلى است که محل بحث قرار گرفته است. شیوه هاى بالندگى و رشد و گسترش فرهنگى شیعه امامى و نیروهاى همبسته بدان از ملزومات این جستار است که در ضمن آن آداب و سنن شیعى, اندیشه وران فقهى و فرهنگى, موانع بازدارنده و یا پیش برنده نیز بحث و فحص شده است. در این بررسى سعى شده از منابع اصلى تسنن و تشیع ـ على السویه ـ از براى حصول نتایج منطقى بهره گیرى شود. نکته دیگر این که در این مقاله سیر تاریخى تشیع امامى مطمح نظر بوده نه سیر کلامى آن که خود مقوله مفصل دیگرى است و نگارنده تلاش کرد این دو مقوله را که از ویژگى هاى بیشتر تحقیقات شیعى معاصر است از هم جدا کند تا به نتایج تاریخى صریح و بارزى دست یابد.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5980_652cec9ff886ee7ca635c8522cf23962.pdf
2000-09-22
128
160
یعقوب
آژند
1
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اسماعیلیان و مخالفانشان
سیر تطور فرقه اسماعیلیه و انشعابات درونى آن, راهگشاى مطالعه مناسبات اسماعیلیان با مخالفان است. اوج این مناسبات در قرن پنجم و ششم هجرى که مصادف با جنگ هاى صلیبى است تعریف مى شود. دشمنى تشیع با این فرقه بیشتر در چارچوب اعتقادى قابل بررسى است, اما مناسبات خصمانه جریان عمومى اهل سنت با آن ها علاوه بر توجیه مکتبى و اعتقادى, بیشتر در بستر سیاسى قابل تإمل است و این بدان علت است که دو جریان فراگیر حامى اهل سنت یعنى ((خلافت عباسى)) و ((سلطنت سلجوقى)) از دو سو تهدید مى شوند: یکى دولت ریشه دار و مقتدر مستعلوى مصر و دیگرى دولت سیاسى و نظامى الموت; اولى رقیب عباسیان در خلافت بوده و دومى بر هم زننده کیان سلجوقى در چند دهه. موضع گیرى اسماعیلیان نزارى نسبت به جنگ صلیب هم در این رهگذر شکل مى گرفت. نزاریان شام به عنوان یک اقلیت سیاسى نظامى براى حفظ موقعیت خود در منطقه, مناسبات خود را با طرفین صلیبى و سلجوقى تعریف مى کردند.
https://hiq.bou.ac.ir/article_5981_5e3dd98b70da3e52b97ed2c1b871fb9a.pdf
2000-09-22
161
180
عبدالله
ناصری طاهری
1
عضو هیئت علمی کتابخانه ملی
LEAD_AUTHOR